Monthly Archives: April 2024

Die Afrikaner Nasionalistiese Beweging (ANB) se amptelike reaksie op die “Afrikaner Verklaring”

Die liberaliste kla oor sy mislukte NSA, wil nie erken dat hy dit oor homself gebring het nie, maar wil steeds die Afrikanervolk daarin gevange hou met sy sogenaamde Afrikaner verklaring. Daarin wil hy die skyn wek dat die  Afrikaner se toekoms slegs as ‘n kultuurgroep in ‘n gemengde goddelose samelewing bestaan. Die Afrikanernasionalis roep egter die Afrikanervolk op tot nugtere toetrede tot die weg tot ware vryheid om God te dien binne ons volksverband in ons vaderland. Verwerp hierdie bestel wat met verraad uit eie kring op ons afgedwing is. Hierdie hele land is óns land. Daarom verwerp ons die totale bestel en neem ons nié aan sy verkiesings deel nie. Lees nou die insigte wat AFRIKANERNASIONALIS ons in die artikel gee:

Dit is merkwaardig hoedat die liberaliste nou, dertig jaar na die oorgawe van mag, ontgogel is deur die harde werklikheid. Die werklikheid van Swart oor Wit dominansie. Die ontnugtering noudat hul onrealistiese verwagtinge van vrede, gelykberegtiging en rasse-harmonie ná die weggee van die politieke mag, maar net nie wil realiseer nie – ten spyte van die verloop van drie lange dekades. Hulle drome van die utopie van die Nuwe Suid-Afrika lê aan skerwe.

Want die liberalis leef in ‘n droomwêreld. Sy mooi teorieë ontmoet nooit die praktyk nie. Dit lyk dalk mooi op die skryftafels van akademici en sosioloë, maar dit kan nooit die toets van die tyd deurstaan nie. Dit is nou klinkklaar bewys met die eksperiment van hul NSA – dis ‘n volslae mislukking.

Daarteenoor staan die konserwatis met sy voete stewig geplant in die werklikheid. Sy riglyn is die beproefde en bewese beginsels van die tyd. Daarvolgens kan hy projeksies maak en voorspellings waag wat selde ver van die kol af tref.

Bogenoemde is sekuur bevestig deur die verloop van sake oor die afgelope 30 jaar. Die liberale dromer moet nou erken dat sy lugkastele vir ‘n raslose, diskriminasie-vrye, regverdige land inderdaad toe net maar lugkastele was. Daar het dadels van gekom. Gebreekte beloftes, ‘n grondwet wat deur ‘n Swart bril geïnterpreteer word, korrupsie en verval is aan die orde van die dag. Swaai ‘n ou Suid-Afrikaanse vlag en verwag om met die reg te bots, maar verklaar dat jy nie nou al die oproep tot slagting van Witmense maak nie, en geen haan kraai daaroor nie. En selfs die geswore liberalis wat só graag die Nuwe Suid-Afrika wou laat slaag, moet nou sy kop in skaamte laat sak oor die klaarblyklike mislukking van hul onwerkbare eksperiment.

Hul dagdroom van die reënboognasie wat sou groei uit hul idiotiese oorhandiging van mag aan die onbeskaafdes lê aan skerwe. Die realiteit wat ontvou het kon deur die liberalis in sy wildste drome nie voorsien word nie.

Dit alles ten spyte van waarskuwings en pleidooie tot helderheid van verstand deur regdenkendes. Hul protesstem is luid gehoor: Bewaar, Behou, Beskerm! Handhaaf die eie. Trek laer en verdedig ons kosbare erfenis. Oopstelling en oorgawe sal lei tot vernietiging van die Witman asook sy nalatenskap. Maar nee, dié wat hul op sleeptou laat neem het deur soetklinkende slagspreuke van Verandering, Verligtheid, Oopstelling wou niks van hierdie waarskuwings hoor nie. Hulle was vasberade en het onstuitbaar voortgestu op die pad van weggee, kapituleer en versaking van die eie volk en ras. En het hulle nie gewaarsku dat verdoemende gevolge ons sou tref as ons nie met hulle sou meegaan op hierdie vreemde, nuwe pad nie! Dit sou kwansuis oorlog en anargie en politieke isolasie tot gevolg hê.

Drie dekades later kyk ons terug en sien derduisende lyke van volksgenote…

Ja, die oorlog en anargie hét toe gekom. Ons word verneder, vertrap, vermoor, verguis, verjaag. Sien, anders as wat die liberalis kon voorsien, het die magsomwenteling die barbaar koning gemaak en die gevolge daarvan word nou deur almal beleef.

Afrikanergesinne is verskeurd  – een kind in Australië, die ander in Kanada. Die kleinkinders kan nie eens Afrikaans praat nie. Geen werk vir ‘n Blanke jongmens in ons eie land nie. Die veilige, vreeslose sestigerjare van die vorige eeu onder ordelike Apartheidsbewind met voorspoed, vooruitgang en groei is vervang met diefwering, sekuriteitsfirmas, alarms en elektriese heinings. Op plase en in stede word ons mense koelbloedig vermoor, wetstoepassing is ‘n vae herinnering aan Blank Suid-Afrika. Verval en agteruitgang is aan die orde van die dag. Infrastruktuur soos paaie en rioolaanlegte is verwaarloos en disfunksioneel.

Ons eens trotse, mooie land stort in duie…

Hoe verkeerd was die liberalis nie!

Die ironie is dat daar nou stemme opgaan wat vra dat ons tog net nie nou moet terugkyk nie. Nee, ons moenie nou verwyt en vrae vra oor die rede waarom ons in hierdie gemors beland het nie. Want dit stel natuurlik ‘n klomp mense diep in die verleentheid. Dit ontbloot die kortsigtigheid van hul lugkastele en onrealistiese verwagtinge. Het hulle dan nie juis die teenoorgestelde verwag en gewaarborg nie?

Ernst Roets van die veelrassige Solidariteit-beweging praat vroeër vanjaar oor die weggee van mag in 1994. Hy praat van “die groot verwagting en opwinding oor die wonderlike tye wat vir ons voorlê  – ‘n era van versoening, van nasiebou…” En dan voeg hy by: “dit help nie dat ons vandag vra of daardie droom waar geword het nie, die vraag is – wat het skeefgeloop”

Hierdie liberaliste is ontnugter en probeer nou die blaam vir hul skeefgetrekte idees en beleidsrigtings verbloem. Hulle eksperiment het misluk, maar nou moet hulle nuwe lewe in die reeds gestorwe organisme blaas.

Hulle sê: nee, ons moenie terugkyk nie, nie vrae vra nie, nie in die verlede gaan ronddelf nie. Maar in plaas van nou te begin luister na diegene wat hulle gewaarsku het teen die onheilsafgrond waaroor hulle ons volk gelei het, wil hulle nou “self werk en doen”, ja, “ons sal self” is hulle slagspreuk. Nou moet weer opgebou word aan die gemors wat die resultaat is van die stomme beleid wat hulle voorgestaan en gehelp implementeer het. Ja, ons volk moet weer (self) betaal vir dit wat deur hulle kortsigtigheid vernietig is. Ons moet bydraes maak om te vergoed vir wanaanwending van belastinggeld aan munisipaliteite en die staat, self (en weer) betaal om iets te probeer bewerkstellig wat darem werk. Want so verbloem ons darem die sonde van die verraad teen ‘n beskawing.

In ‘n TV-program in 2018 word Roets deur die swart gesprekvoerder gevra wat die weg vorentoe sou wees met “herverdeling van grond”. Sy antwoord: “Yes, of course there must be restitution, and we support land reform. There were injustices with regards to land ownership and they have to be corrected”

Hierdie is die verdraaide, skeefgetrekte idees wat hierdie liberalis en sy organisasie koester. Daarom kon ons hulle nie voor 1994 nie, en nog minder nou ooit vertrou nie. Hulle was tóé misleiers en is dit vandag nog steeds. Hulle kan nooit met die Afrikaner se toekoms vertrou word nie.

Die groot ontnugtering oor die mislukking van die veelrassige eksperiment maak nou skielik dat ook deur die liberalis die skuld van als wat verkeerd geloop het op die skouers van die ANC gelaai word. Tot 2 jaar terug is die oog weggedraai vir al die onreg, die korrupsie en ondoeltreffendheid. Die liberale media wou tog net nie die onbekwame ANC-regering aan die kaak stel nie, het hulle eerder op die hande gedra. Maar die gety het gedraai en skielik klink die vloedgolf van kritiek fel uit alle liberale oorde op. Skielik is niks slegter en meer ondoeltreffend as die ANC nie. Asof hy in die afgelope 30 jaar ooit iets kon reg doen! Maar noudat hulle almal in koalisie die regime wil vervang is daar skielik geen slegter regering as die ANC nie.

Die Afrikanerbond ween eweneens in hul nuusbrief van Maart 2022 oor die benarde posisie waarin hulle ons help beland het. Hulle, nog meer so as Solidariforum. aangesien hulle al sedert die sewentiger en tagtigerjare in die donker raadsale van die Broederbond geheime planne teen die Afrikanerdom gesmee het, en ook die heel eerste organisasie was om hoogverraad te pleeg deur met die toe nog verbanne ANC samesprekings te voer in New York.

Hulle verklaar in die nuusbrief dat die volgende vandag gesê kan word:

  • dat vergrype, magsmisbruik en toenemende korrupsie ons land lamlê;
  • dat munisipaliteite deur kaders oorgeneem en ons dienslewering so brutaal faal;
  • dat die staat sy pligte versaak en belastingbetalers benewens die statutêre verpligtinge aan die een kant ook ʼn parallelle bydrae moet betaal vir ʼn privaatstelsel met ʼn normale mediese skema, sekuriteitsdienste, skoolgelde, en vele ander. 
  • dat ʼn goed gevestigde bedeling met ʼn uitstekende infrastruktuur en ʼn stewig en internasionaal kompeterende finansiële, industriële, landbou, myn en dienste sektor, vandag deur onbevoegdheid, diefstal en staatskaping slegs ʼn skaduwee van die eens trotse instellings is.

Kon ons regses dit beter stel? Verder verklaar hulle:

  • Die Suid-Afrika wat in 1990 gevisualiseer is en met die onderhandelinge gekonkretiseer het, nie aan ons verwagtinge voldoen nie;
  • Dat die belofte van die nuwe Suid-Afrika van 1994 en sy potensiaal nie gerealiseer het nie; 
  • Dat die situasie en werklikhede van Afrikaners en ander minderhede in die 2022 Suid-Afrika nie ons land se leuse van !ke e: /xarra //ke, wat letterlik beteken diverse mense verenig, reflekteer nie.
  • Dat die nuwe Suid-Afrika ontnugtering en verwydering vir die meeste Suid-Afrikaners en ongelukkig ook weer ook tussen mekaar gebring het. 

En dan is hulle gevolgtrekking: “Ons is almal ontnugter, Ja- en Nee-stemmers en ook Suid-Afrikaners wat die beloftes van die ANC geglo het”.

Maar dis hier waar hulle die fout maak. Die Nee-stemmers is nie ontnugter nie. Hulle het oop-oë hier ingegaan. Teen al hierdie dinge het ons gewaarsku en het ons reg voorspel. Die huidige gemors en ineenstorting was ‘n vaste gegewe. Die ganse kontinent van Afrika was daar as waarskuwing van dit wat noodwendig plaasvind wanneer Blanke bewind omvergewerp word. En net die liberalis wou aan die onrealistiese droom bly vasklou dat dit hier anders sou wees.

Hierdie “Afrikaner”-organisasies is medepligtig aan die ondergang van ons volk en die vernietiging van ons land. Vandag, op 23 April 2024 het hulle weer saamgetrek om die “Afrikaner-verklaring” by die Voortrekkermonument te onderteken. Wie is almal daar betrokke? Flip Buys van Solidariteit, Theuns Eloff wat instrumenteel was in die Kodesa-onderhandelinge waar ons politieke mag weggegee is, Danie Lagner van die Voortrekkermonument, die Vryheidstigting, die Afrikanerbond, Naesa, Saai, die Afrikaner Afrika Inisiatief en prof Koos Malan.

U kan maar seker weet dat hierdie verraaiers wat reeds voorheen ons volk ondermyn het, opnuut met nuwe onderduimse planne besig is. Vele ander sal toetree en ook hierdie “Afrikaner-verklaring” onderteken – dit sal vir u die sekere bewys wees dat hulle nie te vertroue is nie en dat hulle diegene is wat opnuut met ‘n nuwe verraad besig is.

Volksgenote, die ewige vrees van die vyand van die Afrikaner is dat die gees van nasionalisme weer in die volk sal opstu. Dat ons strewe na Vryheid in ons eie land ons opnuut sal begeester om die juk van die afgelope 30 jaar af te werp. Om dit te keer moet opnuut ‘n weerligafleier soos destyds met die stigting van die KP geskep word. Die KP moes die vloedgolf na regs vanaf die NP keer sodat tyd gewen kon word vir die weggee van ons land. Sogenaamde regse Afrikaners was dus instrumenteel daarin om die Afrikaner op ‘n dwaalspoor te lei. Laat ons nie toelaat dat dieselfde weer nou gebeur nie. 

“n Jong geslag Afrikaners staan op – die Boerebloed bruis deur hul are. Hulle aanvaar nie die status quo nie  – hulle vra vrae en staan krities teenoor die vorige geslag. Hulle aanvaar nie die onderwerping van die Afrikaner in sy vaderland nie.

Die Afrikanernasionalisme bou van nuuts af aan nuwe momentum op. Dit sal groei tot ‘n onstuitbare mag. Daarom kerm Flip Buys by die ondertekening van die Afrikaner-verklaring: “Afrikaners is nie hierdeur besig met ‘n luide nasionalisme nie, maar eerder met ‘n stille kulturele selfvertroue wat sê: ‘ons bou om te bly en ons bly om te bou, maar wil ook ons regmatige regte en belange beskerm en opneem.’

Nee, Flip Buys. Ons verwerp julle walglike praatjies van onderdanig bly en kruip en probeer smeek vir ‘n plekkie in die son onder ‘n volksvreemde regering geheel en al. Met die minagting wat dit verdien.

Ons strewe is die herstel van ons volk se vryheid en die regmatige herstel van sy land wat sy Godgegewe eiendom is. Ons sal ons steeds in nederige erkentenis teenoor die Almagtige wat die lotgevalle van volkere en nasies bepaal stel. Biddende dat Hy harte sal reinig en Hom weer sal ontferm oor die volk waarmee Hy hom in die verlede telkemale bemoei het.

Laat ons verenig in die stryd teen die verraad van dié wat hulself vriende noem, maar die duister belang van Sionistiese magte dien. Laat ons inlig en onderrig en onsself opskerp sodat ons hierdie verraaiers aan die kaak kan stel en so hul duistere planne kan fnuik!

Verwerp hierdie bestel wat met verraad uit eie kring op ons afgedwing is. Hierdie hele land is óns land. Daarom verwerp ons die totale bestel, neem ons nie aan sy verkiesings deel nie. Ons beroep ons op die herstel van ons volk in ons regmatige eiendom – die Republiek van Suid-Afrika!

“Lang” Willem Prinsloo se Rykdom

Soos vertel deur mnr. Servaas le Roux in sy boek (titel onderaan hierdie stuk).

______________

Sommige word ryk gebore; sommige verkry rykdom; sommige word rykdom toegewerp. Willem Prinsloo was beslis in die derde kategorie. Na ‘n leeftyd van sukkel, waarin gebrek hom nou nie juis gepla het nie, maar ontbering sy skaduwee was, toe hy byna sewentig was, het hy een môre wakker geword en uitgevind dat die wêreld se rykste goudskat onder sy voete verborge lê.

Goudmyne, opspringende dorpe, al die tierlantyntjies van die “beskaafde” stadslewe was vir “Lang” Willem afstootlik. Hy het ‘n derde van sy plaas verkoop vir wat vir hom ‘n onmeetlike fortuin was, en getrek na ‘n minder bewoonde wêreld. Daar het hy ‘n ander plaas bekom, waar hy tog seker toegelaat sou word om sy dae in vrede te slyt sonder om sy buurman se skoorsteenrook te kan sien.

Nadat die geluk hom egter eenmaal toegelag het, kon hy nie so maklik daaraan ontsnap nie. Die hele Afrika was een stukkie woeste aarde, waardevoller as enige ander stuk ter wêreld, en daar het Lang Willem hom neergelaat op soek na eensaamheid en eenvoud. Ná goud kom diamante. Sy nuwe plaas was die ontstaanplek van die beroemde Premier-diamantmyn, houer van die beroemde Cullinan-diamant, onder die grootste ter wêreld, en die skatkamer waaruit ongemete rykdomme sou voortkom.

Hy is in 1818 in die Kaapkolonie gebore en was as agtienjarige seun onder die eerste emigrante wat hulle anderkant die Vaal gevestig het. Ek het ook verneem dat hy in Hendrik Potgieter se kommando was wat die Matabeles uit Transvaal gedryf het. ‘n Goeie aantal jare was hy olifantjagter, met matige sukses. In 1851 was hy lid van die eerste geselskap Boere wat die Ngami-meer besoek het. Ander in die geselskap was Martinus Swartz, Jan Viljoen en Petrus Jacobs.

Die enigste avontuur in sy jagtersloopbaan wat enigsins buite die alledaagse is, was sy geveg met ‘n gewonde buffel. Hy het die dier gekwes, die buffel het hom gestorm en Lang Willem het hom beetgepak. Ontsaglik sterk soos hy was, kon hy teen ‘n buffel nie veel uitrig nie, en hy is agteruit gedruk teen ‘n boomstam. Gelukkig was dit ‘n dik stam en die punte van ‘n paar gebreekte takke het só uitgesteek dat hy tussen hulle teen die stam kon leun op so ‘n manier dat die buffel hom nie mooi kon bykom nie.

Na ‘n ruk het die buffel teruggetrek toe hy al te veel bloed uit sy wond verloor het, en kort daarna het hy neergesak. Maande daarna het Prinsloo gely aan die inwendige beserings. Drie of vier maande lank kon hy net op krukke beweeg.

Nadat hy ‘n ruk in Transvaal was, het Willem hom op die Hoëveld van die Witwatersrand gevestig op ‘n plaas in die gebeid Oos-Rand. Die naam van die plaas was, as ek reg onthou “Geduld”. In heirdie tyd was sy lewe maar net soos dié van die ander Boere van die omgewing. Hoewel hulle onbesorgd kon lewe, het hulle geen rykdom hoegenaamd gehad nie.

Ek het die Prinsloos 40 jaar gelede goed geken en onthou hoe hulle my vertel het dat op die jaarlikse trek van die Hoëveld na die Laeveld die meisies die skape aangejaag het; die jong mans, natuurlik ook op perde, het die beeste versorg. Dit was hul omstandighede toe die eienaardige wisseling in hul lewe gekom het.

In 1885 en 1886 het skielik geblyk dat die Rand een van die grootste goudvelde ter wêreld is. ‘n Paar jaar later sou dit die grootste van almal wees. 

Prospekteerders het op Lang Willem se plaas gekom, en met sy opvattings van patriargale en landelike eenvoud het hy geweet dat die vrede en rus verby is. Hy het ‘n aanbod van £40,000 vir ‘n derde van sy plaas gekry en dit aangeneem. Dadelik het hy ‘n nuwe wêreld gaan soek en hom neergelaat op die plaas Kaalfontein, sowat 25 myl ten ooste van Pretoria. Dit was in 1888. Die ander twee-derdes van Geduld is mettertyd verkoop vir £90,000.

Ten spyte van sy plotselinge rykdom het Willem Prinsloo ‘n eenvoudige Boer gebly in sy uitkyk op die lewe, besonder taai en streng van aard. Uit niks het hierdie geaardheid beter gelyk as uit sy handelswyse met die geld wat so mildelik in sy hande gestop is nie.

Sy rykdom is aan die Standard Bank in Johannesburg in bewaring gegee. In 1889 het ‘n depressie ingetree. Die Bank van die Kaap die Goeie Hoop en die Westelike Provinsie-bank het ineen gestort. Willem Prinsloo wou niks meer waag nie. Met sy wa het hy die 70 myl of wat na Johannesurg getrek en stilgehou voor die Standard Bank in Commissionerstraat.

Daarbinne het hy sy geld gevra, in goud. Die kassier het gaan praat met die assistent-bestuurder, die assistent-bestuurder met die hoofbestuurder. Die baas het kom praat met hierdie onbuigsame Boer. Vergeefs. Willem Prinsloo wou sy geld hê en teenstand het hom net meer oortuig dat hy maar liewer sy geld moet vat.

Dit is vir hom gebring in seilsakkies, elk met £1,000. Moeisaam het hy dit begin tel, maar die proses was vir hom te lank. Hy het genoeg vertroue in sy medemens gehad om die bankbestuurder se woord te neem dat elk van die sakkies duisend goue ponde bevat; hy het hulle maar op sy wa gelaai en huis-toe gery.

Op sy plaas het hy die goud in ‘n groot kis in die voorhuis gehou. Mense het hom gewaarsku dat daar baie slegte mense na Transvaal gekom het wat hom sou vermoor en beroof. Hy het hom vasberade voorberei op elke gebeurtelikheid. Moderne gewere, almal gelaai, het klaar gestaan, maar sy grootste vertroue was nog altyd op sy ou olifantgeweer gevestig. As hy daarmee gewapen is, kon hulle maar kom.

Wyle mnr. Karel Rood, wat die plaas besoek het met die doel om die res van Geduld vir ‘n maatskappy te koop, het my van een insident vertel.

Willem Prinsloo, die seun van Lang Willem, het in ‘n naburige huis gewoon. Hy sou na Pretoria gaan en het met sy pa kom praat oor sake wat hy daar vir hom moet verrig. Nadat die instruksies gegee is, vra Lang Willem: “Het jy genoeg geld?”

“Ja, Pa.”

“Jy sal miskien meer nodig hê.”

“Nee, ek dink ek het genoeg, Pa.”

“Ek sê jy sal miskien meer nodig hê.”

Sonder praatjies het Lang Willem na die groot kis gestap, een van die sakkies oopgemaak, albei vuiste ingesteek en ‘n dubbele handvol goud uitgehaal. Sonder om te tel het hy dit in sy seun se bladsak gegooi.

Nadat die ander dele van Geduld verkoop was, het die opberging van goud op die plaas baie moeilik geword wanneer in die winter na die Laeveld getrek moes word. Na lange oorpeinsing het Lang Willem besluit om weer van die bank gebruik te maak. Hy wou die geld egter nie deponeer nie. Hy het die soliede brandkamers van die bank deurgekyk en besluit om die goud aan hulle toe te vertrou.

Drie en ‘n half jaar het hy opbergkoste vir sy goud betaal. Uiteindelik het hy ingesien dat die Standard Bank ‘n betroubare onderneming is en sy geld op vaste deposito geplaas.

Almal het hom Lang Prinsloo genoem, maar my pogings om sy lengte presies vas te stel het weer getoon hoe moeilik dit is om akkuraatheid te verkry van mense wat ‘n eenvoudige landelike lewe lei soos die ou Transvaalse Boere. Ek het Joachim Prinsloo gevra hoe lank sy vader was.

“O, so tussen ses en sewe voet.”

“Dis nie naby genoeg nie, Joachim. Kan jy nie ‘n beter skatting gee nie?”

Na ‘n rukkie se dink meen Joachim dat sy vader langer as ses en ‘n half voet was. Toe dink ek aan ‘n plan.

“Was hy so groot soos Lang Jan Erasmus?”

Lang Jan was baie jare die langste man in Transvaal, naamlik ses voet tien duim. Ons het hom altwee goed geken; hy was Lang Willem se kleinkind.

“Nee, hy was nie so groot soos Lang Jan nie.”

“Was hy dan so lank soos Doris Erasmus?” (‘n Broer van Jan.)

“Noudat jy van Doris praat, ja. Hy was presies so groot soos Doris, niks langer en niks korter nie.”

Dit het Lang Willem se lengte aangedui as ses voet agt duim.

Hy het ‘n taamlike klompie kinders gehad, maar party is jonk dood. Toe ek hulle 40 jaar gelede geken het, was die volgende kinders, in volgorde van ouderdom, nog in die lewe: mev. Erasmus, Willem, mev. Meyer, mev. van Dyk, Joachim, mej. Bettie Prinsloo en mev. van Niekerk (Marta).

Lang Willem is in 1898 oorlede. Voor sy dood is die plaas Kaalfontein onder sy kinders verdeel. Dit is op een van hierdie stukke dat die Premier-diamandmyn in 1902 ontdek is; 800 morg is vir £52,400 verkoop. Op ‘n ander deel van Kaalfontein is die diamantregte vir £100,000 verkoop. Na veel gesoek is geen myn op hierdie stuk gevind nie en is die Kaalfontein Diamond Company gelikwideer.

………………………….

Bron: Baanbrekers en Jagters van Suid-Afrika 1760-1890; deur Servaas le Roux; 1940.

Op ‘n Persoonlike Noot

Die wêreldberoemde sangeres Mimi Coertse was ‘n skoolvriendin van dr. Verwoerd se een dogter. Hier vertel sy bietjie van hoe sy dié groot man geken het.

____________

Min mense weet waarskynlik dat ek dr. Verwoerd goed geken het. Ek het dikwels na hom toe gehardloop as ek probleme gehad het en hy het my ook van sy kant ondersteun, selfs as ek nie daarvoor gevra het nie.

Gewoonlik, wanneer ek in die sestiger jare van Europa af gekom het, het ‘n staatsvoertuig my die volgende dag kom haal en na Libertas geneem om te gaan kuier. Een van daardie kere het ek so ‘n pragtige, driedubbele string pêrels aangehad en dit was vir Dok verskriklik mooi. Toe ek vir hom sê dat ek dit in Wenen gekoop het, en dat dit soveel of soveel gekos het, sê hy: “Nouja, dan moet jy maar volgende keer vir Betsie een saambring.” Ek het toe vir Betsie een saamgebring en hy het so ewe die geld gegee…

My kennismaking met die Verwoerds gaan al heelwat verder terug; om die waarheid te sê, na 1946 toe ek nog op skool was. Hulle dogter Anna was ‘n klasmaat van my op Helpmekaar Hoër Meisieskool in Johannesburg en dit het ‘n oor en weer kuiery afgegee.

Ek sal nooit die dag vergeet toe ek die eerste keer by hulle gaan eet het nie. Ons sit die middag om die tafel, toe tik haar pa op sy bord, almal laat hulle koppe sak, hy tik weer en toe begin hulle eet. “Nou maar wanneer bid ons?” vra ek. Hy sê toe, nee, elkeen bid vir homself. Toe sê ek: “In ons huis bid my pa altyd kliphard vir ons almal.”

Jare later kuier ek in Libertas en my ma en pa is ook genooi vir ete. Toe bid Dok hardop, waarop tannie Betsie sê: “Dit doen hy net as Mimi Coertse aan tafel is.” En dit was ook so.

By daardie eerste ontmoeting het ek gehoor hoe hy ‘n storie kan vertel dat jou hare rys. Dié storie was nogal die waarheid, hoor. Hy het vertel hoe hy in die nag van ‘n vergadering af tuisgekom het en by die hek voorgelê is deur ‘n paar gewapende jongmanne wat hom wou ontvoer. Hy het toe deur die hek gebars en ternouernood ontkom. Later is vasgestel dat dit Stormjaers van die Ossewa-Brandwag was wat nie gehou het van sy koerant-artikels teen hulle nie.

Wat hy ook vertel het, was dat hy ‘n paar dae later ‘n hoë besoeker uit Engeland, ‘n sir Somebody wat ‘n koerantredakteur was, dink ek, saam met hom in die kar huistoe gebring het vir middagete. Die hek was weer toe. Nou stop hy, hy weet nie of hy moet uitklim om oop te maak nie want die hek is nooit toe nie. Dit kan ‘n lokval wees. Hy sê hy begin sweet. Hy kan ook nie die man langs hom op hol jaag nie.

Die volgende oomblik spring twee knape agter ‘n bos uit met speelgoedgeweertjies. Dit was toe Hendrik en Christiaan wat die storie gehoor het en gedink het dit sal groot pret wees om ‘n heropvoering te hou! Dok sê hy was die eerste keer nie bang nie, maar die tweede keer het die koue sweet op hom uitgeslaan al was dit helder oordag.

My uitgesprokendheid, soos dié middag by die ete, het my al dikwels in die sop laat beland, maar nie by Dok nie. In 1966 is N.P. van Wyk Louw se stuk Die pluimsaad waai ver in Pretoria opgevoer en ek weet Dok het nie daarvan gehou nie. Ek het seker met ander oë daarna gekyk want ek het vir hom gesê ek dink dit was ‘n goeie opvoering. Hy het nie met my geargumenteer nie, net gesê: “Los dit dan nou maar.”

Daar was ‘n ander keer wat ek in die koerant uitgekryt is omdat ek te velde getrek het teen die hoesery en proesery van gehore by musiekuitvoerings. Ek is dan nou so geliefd en ek word so goed behandel en ek kry sulke goeie kritiek, dit is mos pure ondankbaarheid van my om die publiek te kritiseer. Maar die mense het regtig geen respek gehad nie.

Ek kry toe onverwags ‘n oproep van die Eerste Minister. Hy sê: “Hulle gaan met jou probeer praat oor die koerantberigte. Nou sê ek vir jou, jy sê nie ‘n woord nie. Hulle soek net nog ammunisie. Jy antwoord net nie. Dit is die beste taktiek.” Ek het daardie advies ter harte geneem en my lewe lank onthou.

Dit het een of twee keer gebeur dat ek hom sommer uit Wenen gebel het om raad te vra. Soms is ek genooi na plekke waarheen ek nie geweet het of ek moet gaan en hoe dit gereël kan word nie; Rusland byvoorbeeld.

‘n Ander geval waar Dok blitsvinnig tot my redding gekom het was in 1965 hier in Suid-Afrika. Ek was toe met die Italianer getroud. My pa se neef wat in die politiek was, het ons gaan wys hoe lyk dit in Soweto. Hy wou ons wys watter vordering gemaak word met die uitvoering van die beleid. Ek het ‘n kamera gehad, foto’s geneem en die foto’s by ‘n apteek ingehandig om ontwikkel te word.

Ons was skaars terug op my ouers se kleinhoewe tussen Pretoria en Hartbeespoortdam, toe daag die polisie daar op. Hulle kom toe vrae vra en beslag lê op die foto’s. Die apteker moes hulle seker in kennis gestel het. Ek het niks verkeerd gedoen nie; wat sal ek nou met die foto’s aanvang?

Ek bel toe sommer die Eerste Minister en sê “die geheime polisie” is hier en hulle sukkel met my. Dit was nie vyftien minute later nie, toe kom daar ‘n oproep vir een van die polisiemanne, daar word so ‘n bietjie gepraat, en weg is hulle sonder die foto’s. Dok was nie aan die slaap nie, hoor. Hy het geweet wat dit is om op te tree.

Dit laat my aan ‘n ander episode dink, maar miskien het die KWV (Kaapse Wyn Vereniging) ook ‘n rol daarin gespeel, ek weet nie.

Daar was ‘n swendelary in Wenen aan die gang met Suid-Afrikaanse rooiwyn. Van my kollegas het ‘n bottel gekoop en dit het sleg gesmaak. Iemand het ondersoek ingestel en gevind die wyn word nagemaak deur ‘n poeier met water te meng; bid jou dit aan!

Kort daarna was ek in Pretoria en ek vertel toe die storie aan tafel by die Verwoerds. Dok het nie ‘n oog geknip nie; hy sê niks. Terug in Wenen vind ek alles in rep en roer. Daar het ‘n opdrag uit Suid-Afrika gekom om al die Suid-Afrikaanse rooiwyn van die winkelrakke af te haal en die ambassadeur is woedend. Hulle gaan al die visums na en probeer vasstel wie die nuus versprei. Ek was nog nooit stom nie, maar ek kon my eie afleiding maak.

Van my ouers se kleinhoewe gepraat, dit het meer as een keer gebeur dat ek ná ‘n kuier by Libertas alleen in die aand met my Mini-motortjie moes terugry. Dan het tannie Betsie gewoonlik saam met my gery met die bestuurder en die ampsmotor agterna om haar weer terug te bring.

Daar was ook die keer toe my motor oorgekook het. Dok-hulle het my by die voordeur kom afsien, toe merk hy die plas water. Bedink nou die volgende toneel: Ek lig die enjinkap op en Dok is op sy knieë om onder die kar in te kyk.  Tannie Betsie kom nader om te keer: “Maar Pappa, jy kan tog nie uitmaak wat verkeerd is nie.” En die veiligheidswag dink hy is die groot ekspert: “Nee, Doktor asseblief, laat ek sien.”

Intussen het Dok al klaar opgelet dit is die verkoeler se dop wat nie teruggeplaas is nie. “Betsie,” sê hy, “nou ry jy saam met Mimi terug na die garage waar sy vanoggend volgemaak het en kyk dat sy die regte dop terugkry.” Betsie is toe saam, ja, daar is die dop, sy klim in die ander kar wat agterna gekom het en terug is sy na Libertas.

Dok was vrygewig met my. Ek het soms konserte in Pretoria gehad om geld in te samel vir die Mimi Coertse-beurs. Ek sing verniet, die mense koop kaartjies en die opbrengs gaan om jong sangers oorsee te stuur vir studie. Dok het dan vir my ‘n blanko tjek gestuur met sy handtekening, en ‘n nota dat ek moet invul hoeveel ek dink hy behoort te gee vir die konsert.

Dit het nie heeltemal so maklik gegaan om staatsgeld uit hom te kry nie toe TRUK op ‘n stadium in die nood was met hulle operaseisoen. Dit was omstreeks 1962/1963 wat Bags Cilliers my (namens wie weet ek nie meer nie) afgevaardig het om met dr. Verwoerd te gaan praat oor addisionele fondse en ek was bra teensinnig.

Sê maar die bedrag wat hulle wou hê was R400 000, of so iets. Ek kom by die Eerste Ministerswoning en sê vir Dok ek wil eintlik vanaand bietjie besigheid kom praat. Hy neem my saam studeerkamer toe en haal eers die kussings af want nie een van ons sit graag teen kussings op ‘n bank nie.

Ek stel my versoek en dink by myself: kom nou, Dok, jy kan as jy wil. Hy begin praat, daar is damme wat gebou moet word, daar is armoede en die behoefte is groot. My moed sak. Ek voel vanaand kry ek niks. Uiteindelik sê hy: “Maar ek sal jou darem R200 000 kan gee.” TRUK het gejubel. Die saak was gered.

Dr. Verwoerd het goeie musiek waardeer en het opreg belang gestel in my loopbaan. Hy het my vertel van die operas wat hy as platsakstudent in Duitsland gesien het, onder andere die Berlynse première (nie die wêreldpremière nie) van Der Rosenkavalier van Richard Strauss.

Ek weet nie hoeveel van my konserte hy bygewoon het nie, maar een kan ek baie goed onthou. Dit was in 1960 met die Uniefees in Bloemfontein toe ek spesiaal gekom het om in Rigoletto te sing. Daarna het ek ook nog twee of drie uitvoerings in die Aula in Pretoria gegee. Hy was nog besig om te herstel ná die eerste aanslag op sy lewe by die Randse Paasskou vroeër daardie jaar.

Ek het by Bags Cilliers van die universiteit tuisgegaan. Hier bel Dok uit die bloute en vra vier kaartjies vir Vrydag, twee vir hom en tannie Betsie en twee vir die wagte wat hom moet vergesel. Bags sê dit kan nie, alles is uitverkoop, hy sal hoogstens twee plekke kan organiseer, maar vier is onmoontlik. Ek bel terug. “Kyk,” sê Dok oor die telefoon, “as hy nie vir my plek kan kry nie dan loop ek op die verhoog orals langs jou saam waar jy sing.”

Ek kom by die huis en vertel dit vir my ma. Ag siestog, voor sy haarself kan keer sê sy: “Haai my kind, hy kan dit mos nie doen nie, sê nou maar hulle skiet hom weer en dan skiet hulle jóú raak!”

Die aand ná die uitvoering was daar ‘n onthaal by prof. Rautenach en Dok was ook daar. Ek vertel toe maar as ‘n grap wat my ma op die ingewing van die oomblik krytgeraak het. Sy oë het vol trane geskiet en hy het gesê: “Dis net ‘n moeder wat so kan voel.” Ander mense het toe ná die tyd gefluister dat hulle darem nie geweet het hy kan so bewoë raak nie.

Die eerste keer wat ek hom gesien het ná die skietery was by Libertas. Toe hy by die deur inkom, het ek opgestaan en na hom toe geloop. Hy het mos so ‘n skewe manier gehad om ‘n mens te omarm. Hy sit toe sy arm om my, half aan die een kant, en nadat osn gegroet het, hou hy my vas en sê: “Dit het hier ingegaan en hier uitgekom.” Hy het gesukkel om die woorde te sê, en hy wys my toe verder: “Ek kan nog nie my twee vingers insteek nie. My mond is nog nie heeltemal reg nie, maar verder makeer ek niks.”

Ons het toe nog so ‘n bietjie gepraat oor die skietery. Sy woorde onthou ek nog soos gister: “Die Here het nog planne met my, dis dié dat ek nie dood is nie, ek het nog ‘n paar dinge om te doen.”

Ek was regtig baie na aan dr. Verwoerd. Hy was ‘n nederige man. Wanneer my ouers, Ben en Maria, by die klein tafeltjjie in die restaurant van die parlementshuis gesit het, het hy van die groot tafel waar sy kollegas bymekaar was, opgestaan en by hulle kom sit.

……………………….

Bron: Verwoerd, só onthou ons hom; saamgestel deur Wilhelm J. Verwoerd; 2001.